"Ik krijg geen Nobelprijs voor de Vrede, wat ik ook doe."
Donald Trump belde met Vladimir Poetin over Oekraïne, bemiddelde tussen India en Pakistan en liet Congo en Rwanda een vredesakkoord tekenen. Nu smeedt de Amerikaanse president ook een plan voor een bestand in Gaza. Hoe groot is de kans dat hij de Nobelprijs wint?
Klein, erkent hij op zijn socialemediaplatform Truth Social. De zelfverklaarde 'dealmaker' en vredestichter wordt door sommige wetenschappers autoritair genoemd en hij weet dat een Nobelprijs dan niet voor de hand ligt.
Toch is zijn ambitie die te winnen wel degelijk serieus, zegt Amerika-deskundige Casper Thomas. "Ook omdat zijn voorganger (Barack Obama, red.) er een heeft gekregen. Het zou zijn imago van dealsluiter bevestigen. Bovendien wordt Trump gedreven door een zucht naar erkenning."
Hoe kan iemand die immigranten wil deporteren een Nobelprijs voor de Vrede krijgen?
Om kans te maken lijkt Trump zijn door velen onmogelijk geachte belofte te moeten inlossen: "duurzame vrede" bereiken in het hele Midden-Oosten. Experts hebben er een hard hoofd in.
De eerste stap is Gaza. Morgen ontmoet Trump de Israëlische premier Benjamin Netanyahu, op wie hij flinke druk heeft uitgeoefend om akkoord te gaan met een staakt-het-vuren van 60 dagen. Hamas lijkt daar ook over te willen onderhandelen. Zij eisen wel dat er dan direct wordt gesproken over een route naar een definitief einde van de oorlog.
Weinig vertrouwen in Gaza-deal
Een opsteker voor 'dealmaker' Trump, toch vreest Hamas-kenner Joas Wagemakers van de Universiteit Utrecht dat zo'n bestand niet lang standhoudt. "Het sluiten van een wapenstilstand is makkelijker dan je eraan houden."
Hij benadrukt dat Israël en Hamas "diametraal tegenovergestelde belangen" hebben. "Hamas wil koste wat kost de oorlog beëindigen en Israël wil koste wat kost Hamas vernietigen."
Ook arabist Leo Kwarten vraagt zich af of Trump deze deal tot een succes weet te brengen. Al is het maar omdat Hamas weinig vertrouwen heeft in Amerikaanse bemoeienis.
"Want onlangs liet Hamas een Israëlisch-Amerikaanse gijzelaar vrij na aandringen van Trump. In ruil daarvoor zou de VS zich hard maken voor onder meer noodhulp in Gaza. Maar uiteindelijk deden ze helemaal niets. Bij Hamas denken ze: wat is hun belofte dan waard?"
Casper Thomas vindt het positief dat Trump Netanyahu af en toe streng toespreekt. "Maar het moet nog blijken dat hij hem écht insnoert en dwingt het geweld tegen Palestijnen te stoppen. Bovendien, ik denk niet dat een staakt-het-vuren van 60 dagen genoeg is voor een Nobelprijs."
Kaag versus Trump
Volgens Sigrid Kaag is het vredesproces in Gaza "op sterven na dood". De oud-D66-politica stopte afgelopen week als VN-gezant voor het Midden-Oosten. Haar diplomatie heeft niet het gewenste resultaat opgeleverd.
Kaags stille diplomatie staat in groot contrast met Trumps werkwijze. Zijn woorden zijn ongepolijst en hij schroomt niet vijanden én bondgenoten zoals Israël onder druk te zetten. "Dat helpt absoluut", zegt Kwarten. "In het Midden-Oosten luisteren ze graag naar dit soort sterke mannelijke leiders die met hun vuist op tafel slaan."
"Het punt is alleen: als iemand zich zo stevig opstelt, verwacht je dat hij woord houdt en de dag erna dezelfde mening heeft. Voor goede diplomatie is Trump veel te wankelmoedig."
Als voorbeeld geeft Kwarten de relatie met Noord-Korea. In zijn eerste ambtstermijn deed Trump er veel aan de banden met dat land te verbeteren. Het kwam zelfs tot ontmoetingen met dictator Kim Jong-un in 2018 en 2019. Uiteindelijk leidde het nergens toe: vandaag de dag is Noord-Korea onverminderd bezig met de ontwikkeling van nucleaire wapens.
Totale vrede in het Midden-Oosten
Dé grote stip op Trumps Nobelprijs-horizon is niet vrede in Gaza, maar het uitbouwen van de Abraham-akkoorden. Dat zijn afspraken uit zijn eerste termijn waarbij Arabische landen hun betrekkingen met Israël normaliseren. Krijgt Trump alle neuzen in het Midden-Oosten dezelfde kant op?
Nee, voorspelt Kwarten. "Saudi-Arabië had aanvankelijk interesse, maar sinds de Gaza-oorlog keren ze zich juist tegen Israël. Syrië heeft mogelijk interesse, maar de vraag is of Damascus bereid is om de door Israël in 1967 veroverde en inmiddels geannexeerde Golan op te geven in ruil voor een akkoord. Misschien sluiten beide landen wel een tussentijdse overeenkomst, dat zou kunnen. En als Irak zich inlaat met Israël zal Iran daar voor gaan liggen."
Al met al zijn de kansen op een grote Midden-Oosten-vredesdeal klein, voorspelt Kwarten. Om over een Nobelprijs nog maar te zwijgen. "Daarvoor heeft hij de Gaza-oorlog al veel te lang laten doorsudderen. En hij stond toe dat Israël het vorige staakt-het-vuren schond."
"Bovendien: hoe kan iemand die immigranten wil deporteren, die kinderen uitzet, een Nobelprijs voor de Vrede krijgen?"
Het voornaamste wat hij moet overwinnen is de antipathie.
Toch sluit Thomas niet uit dat het Trump ooit lukt. Zeker nu steeds meer landen en internationale organisaties hem 'Ruttiaans' naar de mond praten omdat ze de VS aan hun zijde willen krijgen. Zo werd de president vorige week nog uitgebreid bewierookt op de NAVO-top, door landen die eerder nog zeer kritisch op hem waren.
Misschien dat het Nobelcomité met diezelfde motivatie een prijs voor Trump overweegt, denkt Thomas. "Het voornaamste wat hij moet overwinnen is de antipathie. Wie weet lukt het hem dan."
